Birisinden basitçe bir cichlid çizmesini veya tanımlamasını isteyin, muhtemelen bir Jack Dampsey çizecek veya tanımlayacaktır; ortalama bir karma akvaryum için iri ve kalın yapılı, oldukça kavgacı, iştahlı ve avcı bir balık.
 |
| William "Jack Dempsey" Harrison |
Dempsey günümüzde tüm zamanların en iyi 100 boksörü listesinde 7. sırada ve öncü akvaristler, bu Orta Amerika cichlidiyle boksör arasında benzerlikler görmüş olmalılar. Ancak artık yaygın olarak bulunabilen bazı cichlidlerle kıyaslandığında Jack Dempsey, sıralamada aşağılara düştü ve şiddet içeren davranışları yerine daha çok renkleri yüzünden rağbet görüyor.
Kökeni
Jack Dempsey doğal olarak Meksika, Honduras, Guatemala ve Belize'de yaşar ama yıl boyunca ılıman iklime sahip diğer bölgelere de sonradan eklenmiştir. Ilık ve durgun sularda görülür; çeşitli kurtlarla, kabuklularla, böceklerle ve balıklarla beslenir.
25 cm. uzunluğa eriştiği söylense de ben bu boya ulaşan bir bireye rastlamadım. Daha gerçekçi maksimum boy erkeklerde 20, dişilerde 15 cm'dir.
Birçok cichlidde olduğu gibi Jack Dempsey'in de ilginç bir sınıflandırma geçmişi var: İlk önce Cichlasoma biocellatum olarak adlandırıldı, sonra sırasıyla Cichlasoma octofasciatum, Heros octofaciatus, Parapetenia octofasciata, Nandopsis octofasciata, Archocentrus octofasciatus ve en sonunda Rocio octofasciata adını aldı. Ancak bunca değişikliğe rağmen bu tür, nadiren başka bir türle karıştırıldı, karıştırılacak. Bu türü birçok defa besledim çünkü Jack Dempsey dayanıklı, bakımı kolay, üretimi kolay, renkli, nispeten ucuz ve zaman içinde gelişim gösteren bir balık.
Ayrıca sert ve oldukça kavgacı; çok fazla büyümediği için 120 cm. veya ideal olarak 150 cm. uzunluğa sahip bir akvaryumda bakılabilir.
Midas gibi diğer Orta Amerika cichlidlerinde asgari 180 x 60 x 60 cm. ölçülerindeki bir akvaryum önerilir ama ben Jack Dempsey için bunu şart koşmuyorum. Diğer birçok türe göre daha kavgacı olsa da tek tür olarak bakılması pek uygun değildir. Bu yüzden, diğer iri ve dayanıklı türlerle bir arada olmalıdır.
Bakım kolaylığı
Jack Dempsey'i popüler bir balık yapan özelliklerinden biri, bakımının kolay olmasıdır. Doğada yaşadığı sular sert ve baziktir (pH 7 - 8) ve su sıcaklığı, yılın belli bölümlerine bağlı olarak 22 - 30°C aralığındadır. Bu, birçoğumuzun tropikal akvaryumlarındaki değerlerle eşleşen, geniş bir uyumluluk aralığını kapsamaktadır ve akvaryumunuzdaki pH değeri artarsa veya azalırsa, pek sorun olmaz.
Genç bireyler için, bir dış filtreyle birlikte 240 litrelik bir akvaryum uygun olacaktır. Jack Dempseyler yiyecek bulma amacıyla tabanı karıştırmayı sever ve üreme döneminde kazı da yapacaktır, dolayısıyla zeminde 5 cm. derinliğinde kumluk, çakıllık veya farklı tip ve tanecikte materyal karışımı bulunmalıdır.
Ben doğal görünümü tercih ediyorum; bu yüzden iri ağaç parçaları ve büyük kayalarla, balık kazı yaparken devrilme ya da düşme olmaması açısından ilk önce kayaları yerleştirerek dekorasyon yapılmasını öneriyorum.
Jack Dempsey, orta ve dip sularda yüzen, bölgeci bir balıktır; dolayısıyla dekorlar, zeminde açık bölgeler oluşturacak şekilde yerleştirilmeli ve ayrıca dikey yapılar veya plastik bitkilerle balıkların görüş açıları kısıtlanmalıdır.
Java fern veya Anubias gibi bitkileri ağaç parçalarının ya da kayaların üzerine tutturabilirsiniz ama balıklar büyüdükçe dekorları istedikleri gibi şekillendireceklerini unutmayın.
 |
| Gençler |
Bu, üretim yapmayı isteyip istememenize göre şekillenir. En iyi değeri almak için, 5 ila 7,5 cm'lik genç bireyler satın alınmalıdır. Eğer onları karma bir cichlid ve kedi balığı akvaryumunda sadece davranışları, karakteri ve renkleri için beslemek isterseniz, bir tane erişkin balık alın ve keyfini çıkarın.
Tüm "karma" cichlid akvaryumlarında olduğu gibi, balık biçimleri ve renkleri farklı olmalıdır, bu şekilde balıklar arasında benzerlik ve rekabet gelişmez.
Severumlar; iri yapılı, geniş gövdeli, farklı renk ve desenlere sahip ve oldukça durgun olduklarından uygun akvaryum arkadaşları olabilir.
Üretim yapmak isterseniz, akvaryumcudaki Jack Dempsey akvaryumundan büyüklük, biçim ve davranış olarak en çok farklılık gösteren dört ya da beş balık satın almalısınız. Cinsiyet ayrımı açısından, erkekler dişilere göre daha iri yapılı ve büyük kafalıdır ve küçükken bile, akvaryumcudaki akvaryumda baskın davranış sergileyecektir.
Erkekler ayrıca daha uzun olur; özellikle solungaç kapaklarında pembemsi fon rengi bulunabilir ve alt çenede çok az mavi çil görülür veya hiç görülmez.
Kesin cinsiyet ayrımı yapmak isterseniz, 10 cm. veya daha büyük balıklar edinmelisiniz. Bu boyda erkekler, daha erkeksi çene hatlarıyla birlikte daha uzun kafaya sahiptir ve ruh hâline bağlı olarak epey soluk renkli olabilir. Eğer şanslıysanız, civelek bir dişi, koyu vücut rengini ve solungaç kapaklarındaki ve çenesindeki mavi çilleri sergileyerek, kendisini açık edecektir.
Ayrıca dişinin üzerine siyah dikey şeritler de görebilirsiniz ve erkekle eş tuttuklarında, her ikisi de daha yoğun koyu renge bürünecektir ve hatta daha ürkütücü ve etkileyici görüneceklerdir.
Bir yıl içinde gençler iki katı büyüklüğe erişebilir ve cinsiyetleri belli olur ama eğer beklemek istemiyorsanız, önceki sahipleri tarafından akvaryumculara geri verilen yetişkin balıkları alabilirsiniz.
Erişkin bir çiftin, daha küçük yapılı bir dişi ve daha uzun ve iri yapılı ve büyük kafalı bir erkek şeklinde açıkça farklı görünmeleri gerektiğinden, benzer görünüme sahip "eşlere" dikkatle yaklaşın. Birbirlerine müsamaha gösteren ve muhtemelen kardeş olan iki erkeğin "eş" olarak satıldığına şahit oldum.
İç üremeyi engellemek için, erkeği ve dişiyi farklı dükkânlardan, farklı üretim noktalarından ve farklı zamanlarda almaya çalışın. Ancak unutmamak gerekir ki onları eş olarak satın almamak, eş tutmalarını sağlamayı gerektirecektir.
Doğal olmayan bir ortamda eşleştirilen neredeyse tüm yumurta depolayıcı cichlidlerde, dişiyi mevcut erkeğin yanına koyarsınız. Erkek, dişiyi bölgesine giren uygun bir dişi olarak görür, gelir gelmez onunla çiftleşmek ister ama dişi, yumurtalar veya hoşgörü açısından uygun değildir.
Bunun üzerine erkek, "öyleyse işime yaramaz" diye düşünür ve def olup gitmesi için dişiyi pataklar ama dişi elbette çok uzağa gidemez. Ertesi gün dişiyi bir köşede çok kötü durumda ve ölmek üzere dururken görürsünüz.
Bu senaryonun olmasını engellemek için, dişiyi önce hazırlamak ve sonrasında erkekle bir araya getirmek ve kötü bir durumda müdahale etmek üzere bir ayırıcıya* ihtiyacınız vardır. İyi haber ise, balıklar eş tuttuğunda, birliktelikleri sonuna kadar sürecektir.
Jack Dempseyler çoğunlukla zemin üzerinde, altlarında yumurtlamak üzere kovukları, boruları veya çıkıntıları seçer ve yavruları içerisinde tutacakları ve onları görmenizi engelleyecekleri bir çukur kazarlar. Hem ana tankta hem üretim tankında üremeye hazırdırlar ve onları izlemek harika olsa da ben, eş tutmuş bir çift defalarca üreyeceğinden ve yavrular için yeni akvaryum bulmada ciddi sıkıntılar yaşayacağınızdan ötürü dikkat etmenizi öneriyorum.
Üretim sayılarını azaltmazsanız, her birkaç ayda bir birkaç yüz balık elde etmiş olacaksınız ve ticaretini düşünmüyorsanız, bu balıkları koyacak veya verecek yer bulamayabilirsiniz.
İlk başlarda utangaçlık
Adına ve ününe rağmen Jack Dempsey cichlid, çoğunlukla utangaç ve durgun, hatta ilk eklendiğinde ürkek bile olabilir. Bu durumu atlatabilmesi için onu, içerisinde kıpırtılı balıkların olduğu bir akvaryuma koyun. Akvaryumda bolca saklanma yerinin olduğundan emin olun ve ortamı loş tutun.
 |
| Electric Blue Jack Dempsey / EBJD |
İnternet ortamında kısaltmalar oldukça yaygın ve bu varyete (Electric Blue Jack Dempsey) çoğunlukla EBJD olarak anılıyor.
Normalde bu balıkları sevmem gerekirdi ama ben onlardan pek etkilenmedim.
Orijinal türün cazibesinin bir kısmı, balığın hemen göze çarpmayan renklenmesi ve yıllar içinde onu göz alıcı bir erişkine dönüştürme çabasıdır. Ancak, küçük bir EBJD satın alın ve o zaten hâlihazırda parlak mavi renktedir.
Köken meselesine gelelim. Bu, tartışmalı bir konu ama ben, EBJD'nin bir JD ve muhtemelen başka bir Orta Amerika cichlid türünün çaprazlanması sonucunda ortaya çıkarıldığını düşünüyorum. Bazı kimseler bu varyetenin bir üreme çılgınlığında doğal olarak ortaya çıktığını ve üreme hattından meydana geldiğini iddia edeceklerdir.
Ancak bu varyetede uzun yüzgeçler (tipik bir melez özelliği), farklı batınlarda farklı kafatası biçimleri ve bazı düzensiz pul yapıları mevcuttur.
Ek olarak, EBJD çiftleri görsem de henüz bunların EBJD yavrularını göremedim. Bunun yerine bazı kimseler onları gerçek Jack Dempseylerle eşleştirip doğal gibi görünen "mavi gene sahip Jack Dempseyler" olarak satıyorlar.
Göz alıcı oldukları aşikâr; Papağan cichlid gibi deformasyona sahip değiller ama soyları yine de kuşkulu durumda.
Yazan: Jeremy Gay
Kaynak: practicalfishkeeping.co.uk
Çevirmen: Anıl Altın
Çevirmenin notu: *Burada ayırıcı olarak kastedilen aparat, akvaryumun ortasında yerleştirilip balıkların birbirini görmesi ama diğer bölmeye geçememelerini sağlayan sert bir tel ağ olabilir.
Yorum Gönder