Amonyağın balıklar için zehirli olduğu bilinen bir durumdur. Akvaryumlar ve havuzlarla ilgili birçok kitap, en azından bir veya iki paragrafla bu konuya değinir. Kitaplarda çoğunlukla bahsedilmeyen durum ise, amonyak zehirliliğinde pH’ın oynadığı roldür.
Yeni bir akvaryum veya havuzdaki amonyak konsantrasyonu, seviyenin balıkların ölmeye başladığı noktaya ulaşmadığından emin olmak üzere yakından izlememiz gereken bir kimyasaldır. Birçok balık türünün ölümü, milyonda 0,6 (0,6 ppm) kadar düşük bir seviyede başlayabilir. Oturmuş sistemlerde amonyak seviyesi normalde 0 ppm okunur. Akvaryum veya havuz test kiti ile amonyak testi yaptığınızda elde edilen değer, Toplam Amonyak Nitrojeni* (TAN) olarak bilinen amonyum (NH4+ veya iyonize amonyak) ve amonyak (NH3 veya iyonize olmayan amonyak) kombinasyonudur. Amonyak, TAN'daki zehirli kısımdır. Amonyum, yüksek konsantrasyonlarda olsa bile balıklarda ölüme yol açmaz. İkisi arasındaki farkı anlamak, sisteminizde gerçekten ne kadar zehirli amonyak olduğunu anlamanız açısından önemlidir. TAN'ın ne kadarının zehirli olduğu, suyun pH'ı ve çok daha az oranda da sıcaklık ile ilgilidir. Daha yüksek pH, TAN'da daha yüksek amonyak miktarı demektir. Su sıcaklığı 28°C, pH'ı 7,0 ve 5 ppm TAN için amonyak sadece 0,03 ppm'dir. Eper pH'ı 9,0 olan bir suda Tanganyika cichlidleri besliyorsanız, 5 ppm TAN'daki amonyak 2,06 ppm (ölümcül tehlike değerinde) olur. Tuzlu su balıklarının ve Afrika cichlidlerinin amonyağa karşı daha hassas olmalarının nedeni budur; bu balıklar normalde pH'ı 8,2 veya daha yüksek olan sularda yaşar. pH 6,0 için 10 ppm TAN'da amonyak sadece 0,007 ppm'dir. Aşağıda, TAN değerinizin ne kadar tehlikeli olduğunu anlamanızda referans olabilecek bir "Gerçek Serbest Amonyak" şeması yer almaktadır.
 |
| Serbest amonyak, Toplam Amonyak Nitrojeninin (TAN) zehirli kısmıdır. Şemada sağdaki bölümde 1 ppm'den 5 ppm'ye uzanan renk çizgileri, grafiğin solunda ise alttaki pH değerine bağlı olarak okunan "Gerçek Serbest Amonyak" görülmektedir. pH 8,0'ın üzerinde TAN zehirliliğinin hızlıca artışı söz konusudur. |
Güney Amerika ve Batı Afrika cichlidlerini üretenlerin, akvaryumda 6,0'ın altında düşük pH'ı sürdürmeleri gerekir ve düşük pH, amonyağı nitrite çeviren nitrifikasyon bakterilerine olumsuz etki yaptığından ötürü su değişimleri yapılırken dikkatli olunması şarttır. Asidite nedeniyle bu bakteri popülasyonları, TAN değerinin çabucak yükselebileceği biçimde oldukça azalabilir. pH düşükken TAN değerinin neredeyse tamamı amonyumdur ama sistemde bazik su ile değişim yaparsanız, amonyum çabucak amonyağa dönüşür ve bu durum potansiyel olarak amonyak zehirlenmesine yol açar. Bu noktada su değişimlerinde ilave edilen suyun akvaryumdaki suyla aynı pH'a sahip olması önemlidir.
Sistemdeki suyun pH'ı, amonyak zehirliliğini büyük oranda etkilemektedir. Gerçek amonyak zehirliliği seviyesini anlamak için hem pH'ı hem toplam amonyak nitrojeni seviyesini test etmek gereklidir.
Çevirmen: Anıl Altın
Çevirmenin notu: *Nitrojenin diğer adı azottur.
Kaynak: aquaworldaquarium.com
İlgili makaleler: 1) Amonyak Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
2) Akvaryumda Amonyak Tespit Edersem Ne Yapmalıyım?
3) Balık İdrarında Ne Var?
4) Akvaryumda Su Değişimi Yapmanın Önemi
Yorum Gönder