Tropikal mercan resiflerindeki ortakyaşamı (simbiyoz) düşündüğümüzde, aklımıza çoğunlukla palyaço balıkları ve mercanlar gelir. Ancak gözlemlenmesi ilgi çekici ve akvaryum ortamında yaratılması daha kolay olan başka bir ortakyaşam modeli daha vardır. Temizlikçi Karidesler ve onların balık müşterileri arasındaki karşılıklı faydalanma ilişkisinden bahsediyorum.
Temizlikçi olarak nitelendirilebilen farklı familyalara mensup çeşitli karides türleri mevcutken, biz burada Lysmata cinsindeki çok popüler ve bakımı görece kolay üç türe odaklanıyoruz: L. amboinensis, L. debelius ve L. wurdemanni.
"Temizlik hizmetleri burada"
Bu üç tür de temizlik hizmetlerinin reklamını yapar şekilde koyu renk desenlerini sergileyen, göz alıcı güzel hayvanlardır. Bunların balık müşterileri, mercan resifi "temizlik istasyonları"nda mutlu bir biçimde sıralanır ve dış parazitlerinin ve ölü dokularının temizlenmesi için kendilerini bu karideslere sunarlar. İri avcı balıklar bile, (çoğunlukla) onları yemeksizin temizlikçi karideslerin hizmetlerinden faydalanır.
Beslenmeleri ve bakımları kolay
Zorunlu temizlikçiler olan (yani başka bir kaynaktan besin alamayan) ve akvaryum ortamında yaygın olarak açlıktan ölen Temizlikçi Wrasselerin (Labroides cinsi ve diğerleri) aksine, Temizlikçi Karideslerin akvaryumda beslenmeleri çok kolaydır ve neredeyse tüm hazır yemleri yiyecektirler. Ayrıca, sabit şartların oluşturulduğu ve yüksek su kalitesinin sağlandığı nano akvaryumlar da dâhil olmak üzere daha küçük sistemler için de uygun canlılardır.
Hatırlatılması gereken son nokta, Lysmata cinsinden karideslerin dalgalanma gösteren ya da bozulan su şartlarına veya nitrat oluşumuna karşı toleranslı olmamalarıdır. Ayrıca, su parametrelerindeki ani değişikliklere karşı aşırı hassas olduklarından, yeni sistemlere çok dikkatli ve yöntemli bir biçimde adapte edilmelidirler.
Su kalitesiyle ilgili durumlara ek olarak, Temizlikçi Karideslerin yuva belleyeceği kayalar, saklanmaya uygun bolca kovuk, sarkıt ve çıkıntı oluşturacak biçimde düzenlenmelidir.
Beslemeye değer üç temizlikçi
Daha önce bahsedildiği üzere, burada tanımlananların dışında farklı Temizlikçi Karidesler de vardır ama biz en popüler üç tanesine göz atacağız:
 |
| Lysmata amboinensis |
Hint-Pasifik'ten getirilen ve yayın olarak Kokarca Temizlikçi Karides olarak adlandırılan L. amboinensis, sırtı boyunca devam eden parlak kırmızı şeritle birlikte genel olarak sarı renktedir. Kırmızı şeridin ortası boyunca devam eden belirgin ve ince bir beyaz çizgisi vardır. Ön bacakları ve sallanan uzun antenleri de parlak beyazdır. Neredeyse tamamen aynı görünüşe sahip bir Batı Atlantik türü daha vardır (Lysmata grabhami) ama akvaryumcularda bu türle karşılaşmak pek mümkün değildir ve iki türün bakım ihtiyaçları da çok benzerdir.
Kişisel deneyimime ve diğer birçok akvaristten alınan bilgilere dayanarak, iş akvaryum arkadaşlarının temizlenmesine geldiğinde L. amboinensis bu üç tür içinde en iyisidir. Esasen, bu türden birkaç bireyi yıllar boyunca besledim ve güvenilir temizlikçi olduklarını kanıtladılar. Bu tür ayrıca, elinizi akvaryumun içine küçük bir balık yemi tutarak soktuğunuzda elinize tırmanacak ve elinizin üzerinde dolaşacaktır.
 |
| Lysmata debelius |
Başka bir Hint-Pasifik temizlikçisi olan L. debelius, çocukken onu ilk defa Şikago'daki Shedd Akvaryumu'nda gördüğüm günden beri, benim favori Temizlikçi Karidesim oldu. Yaygın olarak Kan Kırmızı Ateş Karidesi veya Kırmızı Temizlikçi Karides olarak bilinen bu tür, bacaklarındaki beyaz "çorapları", beyaz antenleri ve vücudunun ön kısmındaki beyaz noktalarla birlikte genel olarak parlak kırmızı renktedir.
Bu daha utangaç ve münzevi tür de balık arkadaşlarının ve akvaristlerin elini temizleyecektir ama bunu L. amboinensis gibi eksiksiz ve iştahli biçimde yapmaz. Kaya düzenlemesinde akvaryumun ön kısmına doğru birkaç çıkıntı ve sarkıt oluşturmanız, bu mahcup karidesi görme fırsatınızı arttıracaktır.
 |
| Lysmata wurdemanni |
L. wurdemanni, akvaryumlarda temizleme davranışı sergileme konusu açısından en az güvenilir türdür ama yine de bakılmaya değerdir. Batı Atlantik'te yaşayan bu tür, kırmızı beyaz çizgilere sahip ve yaygın olarak Nane Şekeri Karidesleri olarak adlandırılan bir gruba mensuptur. Ben bu türü sadece güzel görüntüsü ve kolay bakımı için değil, ayrıca zaman zaman istilacı Aiptasia anemonlarının temizliğine katkı sağlayabildiğinden ötürü besledim.
Ancak bu karidesleri Aiptasia ile mücadele için eklerseniz, tüm bireylerin bu mücadeleye eşit biçimde katılmayacağını bilmelisiniz. Bazıları temizliğe katılacaktır, bazıları ise hiç ilgi göstermeyebilir. Ayrıca "Nane Şekeri Karidesleri" grubundaki tüm türler Aiptasia yemez ve Lysmata californica türü de serin sularda yaşar ve tropikal akvaryumlar için uygun değildir. Eğer amacınız Aiptasia kontrolü ise, tercihinizi L. wurdemanni'den yana kullanabilirsiniz.
Uygun akvaryum arkadaşları
Temizlikçi Karidesler, bu küçük kabukluları kıtır kıtır yemeye veya yutmaya meyilli olmayan herhangi bir balıkla bir arada tutulabilir. Yani Tetik Balıkları, Balon Balıkları, Orfozlar, iri Şahin Balıkları, iri Wrasseler, Mürenler, Aslan Balıkları ve benzeri balıklar uygun akvaryum arkadaşları değildir. Bu balıklar doğada Temizlikçi Karideslerden faydalansalar bile, kapalı bir sistemde sürekli bir arada olduklarında avcı içgüdülerin harekete geçme olasılığı daima vardır.
Resif sistemlerine eklenmeleriyle ilgili olarak L. amboinensis ve L. debelius'a genellikle mercanlara ve diğer durağan omurgasızlara zarar vermeme konusunda güvenilebilir. L. wurdemanni ise resif akvaryumunda daha az güvenilirdir. Sonuç olarak, Aiptasia yiyen bir karidesin diğer omurgasızların tadına bakmayacak olması pek beklenmemelidir.
Çevirmen: Anıl Altın
Kaynak: saltwatersmarts.com
İlgili makaleler: 1) Kan Kırmızı Ateş Karidesi, Karides Arkadaşını Neden Öldürdü?
2) Tabanca Karidesleri ve Gobiler: Harika Ortaklar
Yorum Gönder